Το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Οικονομικών «Τροποποίηση του ν. 4557/2018 (Α’ 139) για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας – Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/843 (L 156) και του άρθρου 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2177 (L 334)», το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή, ενσωματώνει την 5η Οδηγία για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, εισάγοντας τροποποιήσεις στον ν. 4557/2018, ο οποίος αποτελεί το βασικό εθνικό νομοθέτημα για τον σκοπό αυτό.
Στόχος είναι η εξασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, μέσω της ενδυνάμωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος από πιθανές περιπτώσεις ξεπλύματος χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Με το Σχέδιο Νόμου, το οποίο έλαβε την τελική του μορφή μετά από γόνιμη και εποικοδομητική διαβούλευση, ενισχύεται το νομικό πλαίσιο για την πρόληψη και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, διευρύνοντας τις δυνατότητες συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων αρμόδιων φορέων και την πρόσβαση σε μητρώα και διαθέσιμες πληροφορίες.
Επίσης, θεσπίζονται περιορισμοί στην ανωνυμία που περιβάλλει τα ψηφιακά νομίσματα, τις υπηρεσίες θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών και τις προπληρωμένες κάρτες, και καθορίζονται κριτήρια και δικλείδες ασφαλείας σχετικά με συναλλαγές από και προς τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, όπως χαρακτηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ακόμα, ενθαρρύνονται οι καταγγελίες για παραβιάσεις του ν. 4557/2018 που προέρχονται από εργαζόμενους εντός των υπόχρεων προσώπων, μέσω της ενίσχυσης του πλαισίου προστασίας αυτών και της θεσμοθέτησης κατάλληλων εσωτερικών μηχανισμών και διαδικασιών.
Ειδικότερα, αποτέλεσμα εθνικής πρωτοβουλίας συνιστούν τα παρακάτω σημεία:
- Αυξάνεται η διαφάνεια των εταιρικών δομών και επεκτείνονται (α) η υποχρέωση καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων των εταιρικών ή άλλων νομικών οντοτήτων, καθώς και (β) η υποχρέωση παροχής στα υπόχρεα πρόσωπα του Νόμου όλων των αναγκαίων πληροφοριών, προκειμένου η εταιρική ή άλλη νομική οντότητα να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του νέου πλαισίου. Επίσης, η υποχρέωση καταχώρισης διευρύνεται, ώστε να καλύπτει επιπλέον τους εμπιστευματοδόχους σε σχήμα ρητής εμπιστευματικής διαχείρισης (express trust) που ασκείται στην Ελλάδα ή διαμένουν στην Ελλάδα. Από την υποχρέωση καταχώρισης εξαιρούνται οι φορείς που περιλαμβάνονται στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης το οποίο τηρείται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, οι εισηγμένες εταιρίες σε ρυθμιζόμενη αγορά ή σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης και οι αρμόδιες αρχές για την εποπτεία ξεπλύματος χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
- Επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής του ν. 4557/2018 στους παρόχους υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων και στους παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών και εισάγεται η υποχρέωση δημιουργίας μητρώου για την εγγραφή τους. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι η αρμοδιότητα για την άσκηση της εποπτείας τους για θέματα ξεπλύματος χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς και η δημιουργία μητρώου ανατίθεται στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
- Ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν στον προσδιορισμό των ειδικών καθηκόντων και αρμοδιοτήτων που συνιστούν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα, όπως αυτό ορίζεται στον Νόμο. Προβλέπεται, για τον σκοπό αυτό, η έκδοση Κοινής Απόφασης του Υπουργού Οικονομικών και του Προέδρου της Βουλής, μετά από εισήγηση της Ειδικής Υπηρεσίας Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης της Βουλής.
- Το Σύστημα Μητρώων Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών (Σ.Μ.Τ.Λ. και Λ.Π.) του άρθρου 62 του ν. 4170/2013 (Α’ 163) ορίζεται ως ο κεντρικός αυτοματοποιημένος μηχανισμός ηλεκτρονικής ανάκτησης δεδομένων για την έγκαιρη εξακρίβωση οποιωνδήποτε προσώπων κατέχουν ή ελέγχουν τραπεζικούς λογαριασμούς και λοιπά τραπεζικά προϊόντα. Ταυτόχρονα, παρέχεται δυνατότητα πρόσβασης στις αρμόδιες αρχές του Νόμου.
