Ο έλεγχος του τραπεζικού συστήματος από τους δανειστές, τα κόκκινα δάνεια και η πτωχευτική διαδικασία οδηγούν σε βαθύ και βίαιο μετασχηματισμό της οικονομίας.
Την απαρχή ενός ριζικού μετασχηματισμού της παραγωγικής βάσης της χώρας, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τον έλεγχό της από ξένα κεφάλαια, σηματοδοτούν οι εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα, στη διαχείριση των κόκκινων δανείων και στην επιδημία πτωχεύσεων μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.
Σ’ αυτό τον βαθύ και βίαιο μετασχηματισμό, που θα αλλάξει ριζικά τον επιχειρηματικό και οικονομικό χάρτη της χώρας μέσα σε λίγα χρόνια, οι δανειστές δεν περιορίζονται σε ρόλο παρατηρητή. Επιλέγουν ρόλο «διευθυντή ορχήστρας».
Τα κλειδιά των τραπεζών
Το κλειδί είναι οι συμφωνημένες με το τρίτο Μνημόνιο και τους εφαρμοστικούς του νόμους ρυθμίσεις για τον έλεγχο του τραπεζικού συστήματος. Με καθυστέρηση ενός έτους η κυβέρνηση ανακαλύπτει ότι οι προβλέψεις για τη διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής των διοικήσεων του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και των τραπεζών «είναι υπερβολικές και αποκλείουν άξια εγχώρια στελέχη».
Πλην όμως, οι δανειστές, κυρίως μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού εποπτείας SSM, απαιτούν να τηρηθεί με ακρίβεια «το πνεύμα και το γράμμα» του Μνημονίου και του νόμου για την εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών, που μεταξύ άλλων απαιτεί «στελέχη με 15ετή εμπειρία σε διεθνή πιστωτικά ιδρύματα, χωρίς παρουσία στην Ελλάδα την τελευταία τριετία και χωρίς σχέση με ελληνικές τράπεζες την τελευταία 10ετία»!
Βάσει αυτής και άλλων φωτογραφικών διατάξεων οι δανειστές απαίτησαν την παραίτηση και αντικατάσταση του Δ.Σ. του ΤΧΣ και το ίδιο θα κάνουν με την επιλογή των διοικήσεων όλων των τραπεζών μέχρι το τέλος του μηνός.
Τα ξένα τραπεζικά στελέχη που προαλείφονται για θέσεις κλειδιά από τους δανειστές, σε μεγάλο βαθμό απηχούν και την ισχυρή επιρροή που ασκούν στην ΕΚΤ και στους δορυφορικούς της οργανισμούς επενδυτικά κεφάλαια που μπήκαν στις ελληνικές τράπεζες κατά την τελευταία τους ανακεφαλαιποίηση.
Με μοχλό τα κόκκινα δάνεια
Ο έλεγχος των διοικήσεων των τραπεζών από τους δανειστές και τα «συμμαχικά» τους επενδυτικά κεφάλαια δεν είναι υπόθεση γοήτρου. Έχει τεράστιο οικονομικό περιεχόμενο που σχετίζεται με τα περίπου 72 δισ. κόκκινων δανείων (ή 110 δισ. αν υπολογιστεί το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανειακών ανοιγμάτων) που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους οι τράπεζες.
Οι τράπεζες υποχρεούνται να θέσουν συγκεκριμένους στόχους μείωσης αυτών των ανοιγμάτων την προσεχή τριετία, με στόχο να περιοριστεί το ποσοστό τους από το σημερινό 52% στο σύνολο των δανείων περίπου στο μισό.
Οι μηχανισμοί μείωσης είναι συγκεκριμένοι: η απευθείας πώληση των δανείων σε εξειδικευμένα ξένα funds, η συνδιαχείρισή τους από κοινοπρακτικά σχήματα τραπεζών με αντίστοιχα funds, ή η απευθείας αναδιάρθρωσή τους (διαγραφή, πάγωμα τόκων, επιμήκυνση κ.λπ.) από τις ίδιες τις τράπεζες.
Αν και οι κοινωνικές επιπτώσεις της πώλησης ή αναδιάρθρωσης των στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων κάθε άλλο παρά αμελητέες είναι, το πεδίο στο οποίο προδιαγράφεται ο βαθύς και βίαιος παραγωγικός μετασχηματισμός της χώρας είναι τα επιχειρηματικά δάνεια, που είναι και η πλειοψηφία των κόκκινων δανείων.
Πρακτικά, οι τράπεζες και μέσω αυτών οι δανειστές κρατούν στα χέρια τους όλο τον επιχειρηματικό ιστό της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την έρευνα της McKinsey για λογαριασμό της ΤτΕ, 1.200 επιχειρηματικοί όμιλοι είναι βεβαρυμμένοι με μη εξυπηρετούμενα δάνεια 36 δισ. ευρώ.
Από αυτό το ευρύ δείγμα, η McKinsey επέλεξε 168 ομίλους με 820 επιχειρήσεις σε 21 σημαντικούς κλάδους και άνοιγμα περίπου 11 δισ.
Οι νυν διοικήσεις των τραπεζών είναι μέχρι σήμερα διστακτικές στις αναδιαρθρώσεις των δανείων, περιμένοντας «εγγυήσεις απαλλαγής από αστικές και ποινικές ευθύνες», όπως απαιτούσαν οι δανειστές, αλλά και βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου -για τους εξωδικαστικούς διακανονισμούς, για τη ρύθμιση των χρεών προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία ή για τον περιορισμό του «βέτο» των μετόχων-, ώστε να διευκολύνεται η αναδιάρθρωση, η συγχώνευση, η εκκαθάριση ή η πώληση μιας υπερχρεωμένης επιχείρησης.
Οι αλλαγές στη «διακυβέρνηση» των τραπεζών σε συνδυασμό με την απελευθέρωση της πώλησης των δανείων είναι βέβαιο ότι θα επιταχύνει το πέρασμα εκατοντάδων επιχειρήσεων σε άλλα χέρια, και αρκετών από αυτές, ενδεχομένως των υγιέστερων, σε ξένα χέρια. Σημαντικοί κλάδοι, από τα τρόφιμα μέχρι τον τουρισμό, και από τις ιχθυοκαλλιέργειες μέχρι το λιανεμπόριο αναμένεται να μονοπωληθούν από λιγότερους και κατά κανόνα ξένους ομίλους.
Η προοπτική αυτή, όπως είναι εύλογο, ενοχλεί σφόδρα και την εγχώρια επιχειρηματική ελίτ, που ανακαλύπτει όψιμα την απειλή «αφελληνισμού» του πιστωτικού συστήματος και της παραγωγικής βάσης της χώρας, που η ίδια έχει συστηματικά λεηλατήσει και απαξιώσει. Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα σ’ αυτή τη διαδικασία άλωσης της ελληνικής οικονομίας, στην οποία πρέπει να προστεθούν και οι σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις, δεν είναι το υπό ποια ξένη σημαία συντελείται, αλλά το ότι γίνεται χωρίς τον παραμικρό δημόσιο έλεγχο και με μαζική καταστροφή θέσεων εργασίας.
Το… δόλιο άρθρο 99
Αντανάκλαση αυτής της ζοφερής προοπτικής είναι και το ντόμινο πτωχεύσεων από βαριά ονόματα της επιχειρηματικής ελίτ. Παρ’ ότι σε πολλές από τις προσφυγές στην προπτωχευτική διαδικασία του διαβόητου άρθρου 99 υπάρχει η βαριά σκιά της δολίας πτώχευσης, όπως αποκαλύπτει και η κραυγαλέα περίπτωση της Μαρινόπουλος, το βασικό αποτέλεσμα της υποτιθέμενης «προστασίας» είναι ο θάνατος των περισσότερων επιχειρήσεων που προσφεύγουν.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, την τετραετία 2012-2015 στη διαδικασία του άρθρου 99 προσέφυγαν περίπου 2.000 επιχειρήσεις. Πάνω από τις μισές τέθηκαν σε πτώχευση, λύση ή εκκαθάριση. Οι περισσότεροι από τους ιδιοκτήτες τους απαλλάχτηκαν από βουνά χρεών, «φεσώνοντας» προμηθευτές, Δημόσιο, Ταμεία, εν μέρει τράπεζες, που πάντως είναι πλέον οι προνομιακοί πιστωτές, βάσει του πρώτου προαπαιτούμενου του τρίτου Μνημονίου που ψήφισε πριν ένα χρόνο η προηγούμενη Βουλή.
Ωστόσο, τα χειρότερα θύματα αυτής της «προστασίας» είναι οι χιλιάδες εργαζόμενοι των χρεοκοπημένων επιχειρήσεων που μένουν χωρίς δουλειά, απλήρωτοι και χωρίς αποζημιώσεις.
Το μόνο χρέος για το οποίο δεν μιλά κανείς και οδηγείται σε σιωπηρή παραγραφή είναι το χρέος της χρεοκοπημένης επιχειρηματικότητας προς την εργασία.
