Αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα σε γενετιστές-βιοχημικούς της Ελληνικής Αστυνομίας και πραγματογνώμονες που όρισε ο συνήγορος του πατέρα της Δώρας Ζέμπερη αποτελεί το DNA σε δείγματα πέντε νυχιών του δεξιού χεριού της άτυχης εφοριακού.
Από τη μία δεν αμφισβητούν ότι φυσικός αυτουργός είναι ο 58χρονος Μανώλης Σοροπίδης-Εσσατζανιάν, ωστόσο διαφωνούν για την περίπτωση ύπαρξης και συνεργού στην διάπραξη της δολοφονίας της. Από την έκθεση των εργαστηρίων της Υποδιεύθυνσης Βιολογικών και Βιοχημικών Εξετάσεων και Αναλύσεων της ΕΛ.ΑΣ., που διαβιβάστηκε στον ανακριτή που χειρίζεται την υπόθεση αναφέρεται ότι στα νύχια του δεξιού χεριού της άτυχης κοπέλας, σε μία χαρτοπετσέτα και σε ακουστικά hands free, πέρα από το DNA της Δώρας Ζέμπερη, εντοπίστηκε γενετικό υλικό και δεύτερου ατόμου, που δεν μπορούν να αποδοθούν με ασφάλεια σε συγκεκριμένο άτομο.
Από την άλλη οι ιδιώτες πραγματογνώμονες κάνουν λόγο για «λάθος» στη λήψη του γενετικού υλικού από τα νύχια του θύματος, καθώς έγινε συλλογή και εξέταση του υλικού από όλα τα νύχια συνολικά, και όχι εξέταση από το καθένα ξεχωριστά, κάτι που αλλοίωσε το δείγμα σε βαθμό που δεν μπορεί να προκύψει ο κάτοχος του δεύτερου γενετικού τύπου. Στελέχη της ΕΛ.ΑΣ., που ασχολήθηκαν με την σοβαρή υπόθεση αναφέρουν ότι αυτό το DNA δεν μπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένο άτομο λόγω ποιότητας και επάρκειας του δείγματος, ενώ προσθέτουν πως «δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι ανήκει στον Σοροπίδη ή σε άλλα άτομα, ωστόσο δεν αποτελεί και τεκμήριο εμπλοκής του ατόμου στη δολοφονία καθώς χρειάζεται συνδυασμένη αξιολόγηση συμμετοχής του, με άλλα ευρήματα». Μάλιστα στις περιπτώσεις των νυχιών τα δείγματα DNA είναι πάρα πολλά, και σύμφωνα με αξιωματικούς της ΕΛ.ΑΣ., μπορούν να προέρχονται ακόμη και από τα… πλήκτρα ενός υπολογιστή κοινής χρήσης.
Η έκθεση DNA της ΕΛ.ΑΣ.
Σύμφωνα με το TheToc και τον Παναγιώτη Σπυρόπουλο, στα εργαστήρια DNA της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών από την ανάλυση δειγμάτων γενετικού υλικού με τη μέθοδο των αυτοσωμικών STR, στα νύχια του αριστερού χεριού, σε κηλίδες αίματος στον διάδρομο του κοιμητηρίου, σε μνήματα, σε αποτσίγαρα, αλυσίδα λαιμού, σε μαρμάρινες πλάκες, τζάμια, χαρτοπετσέτες, καλαμάκι, ταυτοποιήθηκε ο γενετικός τύπος της Δώρας Ζέμπερη.
Το επίμαχο σημείο αμφισβήτησης αφορά τα εργαστηριακά πειστήρια 1Α, 1Β, 1Γ, 1Δ και 1Ε, που είναι δείγματα από τα πέντε νύχια του δεξιού χεριού του θύματος.
Στην σχετική έκθεση αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Από την ανάλυση DNA για τα δείγματα 1 (όνυχες), 47 (κηλίδα χαρτοπετσέτα) και 56 (ακουστικά hands free) προσδιορίστηκε κοινός κύριος γενετικός τύπος ο οποίος ταυτίζεται με το γενετικό τύπο της Δώρας Ζέμπερη. Σημειώνεται ότι, τα επιπλέον γενετικά στοιχεία που προσδιορίστηκαν δεν μπορούν να αποδοθούν με ασφάλεια σε συγκεκριμένο άτομο».
Σημειώνεται ότι από την ίδια ανάλυση στα δείγματα 46 και 49 (χαρτοπετσέτες) προσδιορίστηκαν αντίστοιχοι γενετικοί τύποι στους οποίους εμφανίζονται γενετικά στοιχεία «άνω τους ενός ατόμου (μίγματα)». Σε αυτά τα μίγματα εμπεριέχονται τα γενετικά στοιχεία της Δώρας Ζέμπερη αλλά και του Εμμανουήλ Σοροπίδη-Εσσατζανιάν. Στο δείγμα 60, την εσωτερική πάνω επιφάνεια θήκης μαχαιριού εντοπίστηκε γενετικός τύπος άγνωστου άνδρα, που ταυτοποιείται και στα δείγματα 58, 59, 61 και 62 (θήκη και λαβή μαχαιριού). Ο «άγνωστος» θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο Σοροπίδης, ωστόσο τα μίγματα DNA δεν είναι… ισχυρά για την ταυτοποίησή τους.
Η «διαφωνία» του πραγματογνώμονα
Ο συνήγορος του πατέρα της Δώρας Ζέμπερη, κ. Απόστολος Λύτρας σχετικά με την έκθεση-ανάλυση του βιολογικού υλικού-DNA της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών στα νύχια της άτυχης Δώρας, επεσήμανε ότι εντοπίζονται γενετικά στοιχεία τα οποία δεν μπορούν με ασφάλεια να αποδοθούν σε συγκεκριμένο άτομο. «Ως εκ τούτου υποβάλλουμε αίτημα, ενώπιον του κ. Ανακριτή που χειρίζεται την υπόθεση προκειμένου να κληθεί πραγματογνώμονας-γενετιστής από ΔΕΕ και να καταθέσει ως μάρτυρας. Το αίτημά μας έγινε δεκτό και αναμένουμε τις διευκρινίσεις επί των αποτελεσμάτων του DNA, που θα εισφέρει ο πραγματογνώμονας. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να υπάρχουν συνεργός ή ηθικοί αυτουργοί στη δολοφονία. Το μόνο σίγουρο, όμως, είναι ότι ο αυτουργός της δολοφονίας είναι ο καθ’ ομολογίαν δράστης» δήλωσε ο κ. Λύτρας.
Οι πρώτες παρατηρήσεις του πραγματογνώμονα των ελληνικών δικαστικών αρχών από την μελέτη των αποτελεσμάτων της έκθεσης της ΕΛ.ΑΣ., αφορούν τη δειγματοληψία από τα νύχια του δεξιού χεριού της Δώρας Ζέμπερη.
«Προέκυψε ένα μικτό γενετικό προφίλ τουλάχιστον δύο-ενδεχομένως και περισσοτέρων- ατόμων στο οποίο ο γενετικός τύπος της Θεοδώρας Ζέμπερη χαρακτηρίζεται ο κύριος τύπος, ενώ για τα υπόλοιπα γενετικά στοιχεία αναφέρεται ότι δεν μπορούν να αποδοθούν με ασφάλεια σε συγκεκριμένο άτομο, άποψη η οποία κρίνεται εντελώς αβάσιμη αφού ούτε δικαιολογείται ούτε τεκμηριώνεται επιστημονικά από την συντάκτρια της έκθεσης. Όπως παρατηρείται στον πίνακα των γενετικών τύπων, επιπλέον γενετικά στοιχεία παρατηρούνται στους 14 από τους 17 γενετικούς τύπους που μελετήθηκαν, γεγονός που σημαίνει υπάρχει ήδη αρκετή πληροφορία προς αξιοποίηση. Παρόλα αυτά, αν για οποιοδήποτε λόγο η πληροφορία κρίνεται ανεπαρκής σε αυτό το επίπεδο, μπορεί να πραγματοποιηθεί ανάλυση επιπλέον γενετικών τόπων καθώς υπάρχουν και άλλοι επίσημοι και διεθνώς αναγνωρισμένοι γενετικοί τόποι οι οποίοι χρησιμοποιούνται ευρέως στα εγκληματολογικά εργαστήρια παγκοσμίως» περιγράφει ο γενετιστής στην αξιολόγηση εκθέσεων πραγματογνωμοσύνης.
«Δεν εξετάστηκαν ένα-ένα»
Ο γενετιστής πραγματογνώμονας επισημαίνει πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό η ανίχνευση του Υ χρωμοσώματος που υποδηλώνει την παρουσία τουλάχιστον ενός αρσενικού ατόμου στα νύχια του θύματος. Στην πραγματογνωμοσύνη, εκφράζεται και η «διαφωνία» πως τα πειστήρια από τα νύχια του δεξιού χεριού του θύματος δεν εξετάστηκαν σαν ανεξάρτητα πειστήρια, αλλά αντιμετωπίστηκαν σαν ένα πειστήριο για το οποίο πραγματοποιήθηκε μια συνολική δειγματοληψία. Ο πραγματογνώμονας δηλώνει την αντίθεσή του ως εξής: «Η ενέργεια αυτή ενδέχεται να έχει οδηγήσει στη συγκάλυψη μέρους της πληροφορίας. Για παράδειγμα, αν σε ένα νύχι υπάρχει μικρή ποσότητα γενετικού υλικού ενός ατόμου και σε ένα άλλο νύχι μια πολύ μεγάλη ποσότητα γενετικού υλικού ενός άλλου ατόμου (π.χ. αίμα) και τα δύο αυτά υλικά συλλεχθούν στην ίδια δειγματοληψία, το πλούσιο σε DNA υλικό μπορεί να παρεμποδίσει πλήρως ή μερικώς την ανίχνευση του φτωχού σε DNA υλικού. Έτσι και στην περίπτωση των νυχιών της Θεοδώρας Ζέμπερη, ο δευτερεύων ή οι δευτερεύοντες αρσενικοί δότες ενδέχεται να μην ανιχνεύονται πλήρως ή και καθόλου στην ανάλυση που διενεργήθηκε, επειδή η ανίχνευσή τους παρεμποδίστηκε από το πλούσιο σε DNA υλικό του θύματος (αίμα). Η διενέργεια συμπληρωματικών αναλύσεων και ειδικότερα αυτή του Υ χρωμοσώματος, θα εστιάσει αποκλειστικά στην ανάλυση του υλικού των αρσενικών ατόμων που ήρθαν σε σώμα με σώμα επαφή/πάλη με το θύμα, με σκοπό την εξαγωγή των γενετικών τους προφίλ, προκειμένου να συγκριθούν με το γενετικό προφίλ του κατηγορουμένου κα άλλων υπόπτων, ενώ παράλληλα θα παρέχει και μια εκτίμηση του αριθμού τους».
