Οι Δυτικές ηγεσίες σε όλο τον κόσμο έκαναν μια πρωτοφανή επίδειξη επιβολής σκληρών μέτρων
προκειμένου να αφαιρέσουν τις ανέσεις της πλούσιας ρωσικής ελίτ μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αλλά στην πραγματικότητα, η κατάσχεση αυτών των περιουσιακών στοιχείων θα είναι πολύ πιο δύσκολη.
Υπάρχουν καλά στημένες εταιρείες και απόλυτα προστατευμένες,όπως και τεράστια θησαυροφυλάκια πλούτου κρυμμένα σε φορολογικούς παραδείσους. Οι ελίτ επίσης ενδέχεται να μεταβιβάσουν περιουσιακά στοιχεία τους σε συγγενείς ή, στην περίπτωση των σούπερ γιοτ και των ιδιωτικών τζετ, να τα οδηγήσουν σε περιοχές που δεν είναι προσβάσιμες νομικά. Επίσης, τα κρυπτονομίσματα περιπλέκουν περαιτέρω το παγκόσμιο κυνήγι.
Η βασική διαφορά, σύμφωνα με δικηγόρους, οικονομολόγους και πρώην κυβερνητικούς αξιωματούχους που μίλησαν στο Bloomberg, είναι ότι οι οικονομικές κυρώσεις μπορεί να εφαρμοστούν σχετικά γρήγορα, ενώ οι κατασχέσεις είναι ένα πιο δραστικό βήμα που περιλαμβάνει μια δυνητικά μακρά νομική διαδικασία. Ωστόσο, το πρωτοφανές επίπεδο συνεργασίας των Δυτικών κυβερνήσεων είναι πολύ υψηλό σήμερα, με παράλληλες κυρώσεις να έχουν οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες ταυτόχρονα.
Η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Joe Biden ανέφερε την Πέμπτη (3 Μαρτίου) ότι οι ΗΠΑ θα επιβάλουν κυρώσεις σε οκτώ Ρώσους μεγιστάνες και τις οικογένειές τους, συμπεριλαμβανομένου του δισεκατομμυριούχου Alisher Usmanov, ενώ ανακοινώθηκε και η συγκρότηση της ειδικής ομάδας “KleptoCapture”, η οποία θα συνδράμει με μία άλλη ομάδα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το αν οι κινήσεις αυτές αποδειχθούν σε μεγάλο βαθμό συμβολικές ή κάτι περισσότερο, θα εξαρτηθεί από αρκετούς κρίσιμους παράγοντες.
Δικαιώματα ιδιοκτησίας
Η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων είναι ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση όταν έχουμε να κάνουμε με τη Ρωσία, καθώς οι μεγιστάνες συγκέντρωσαν τις βάσεις του πλούτου τους πριν από δεκαετίες και έχουν επανεπενδύσει τα έσοδα από τις σοβιετικές ιδιωτικοποιήσεις σε νόμιμες επιχειρήσεις. Οι κατασχέσεις απαιτούν αστική ή ποινική νομική διαδικασία που χρειάζεται δικαστική έγκριση. Κοινή βάση είναι η παραβίαση των νόμων για το ξέπλυμα χρήματος.
«Πρέπει να είστε πολύ, πολύ σαφείς σχετικά με το ποια είναι αυτά τα περιουσιακά στοιχεία. Είναι προϊόντα εγκλήματος; Αν ναι, ποιο είναι το έγκλημα;», αναρωτήθηκε η Δρ Justine Walker, επικεφαλής διεθνών κυρώσεων, συμμόρφωσης και κινδύνου στην Ένωση Πιστοποιημένων Ειδικών για την Καταπολέμηση του Ξεπλύματος Χρημάτων, μια αμερικάνικη οργάνωση που περιλαμβάνει ειδικούς στην ανίχνευση οικονομικών εγκλημάτων.
Οι ανησυχίες για μία σωστή και δίκαιη διαδικασία μπορούν να αντιμετωπιστούν με τον περιορισμό των κατασχέσεων περιουσιακών στοιχείων σε άτομα που συνδέονται με τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin και τη διατήρηση ενός «υψηλού ορίου» για στόχους, δήλωσε ο καθηγητής οικονομικών Gabriel Zucman του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, ο οποίος ερευνά τον πλούτο, την ανισότητα και τους φορολογικούς παραδείσους.
Μπλοκάρισμα σκαφών
Δύο περιστατικά με σούπερ γιοτ στην ΕΕ αυτή την εβδομάδα έδειξαν πώς οι κυρώσεις είναι δύσκολο να φτάσουν μέχρι τις κατασχέσεις. Στη Γαλλία, τελωνειακοί υπάλληλοι εμπόδισαν το superyacht του διευθύνοντος συμβούλου της Rosneft, Igor Sechin, από επείγουσα αναχώρηση από το λιμάνι La Ciotat, κοντά στη Μασσαλία, σύμφωνα με το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών. Ο κ. Sechin έλαβε κυρώσεις από το Δυτικό μπλοκ τη Δευτέρα. Ωστόσο, το συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο δεν κατασχέθηκε από το γαλλικό κράτος.
Στη Γερμανία, το superyacht του κ. Usmanov είναι αγκυροβολημένο στο Αμβούργο και θα χρειαστεί ειδική διαδικασία για να αναχωρήσει. Τοπικό υπουργείο είπε ότι «κανένα γιοτ δεν φεύγει από λιμάνι χωρίς νόμιμα έγγραφα».
Εν τω μεταξύ, πολλά πολυτελή γιοτ ρωσικής ιδιοκτησίας είναι απρόσιτα από χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις. Μεταξύ αυτών των σκαφών που κάνουν κρουαζιέρες γύρω από τις Μαλδίβες αυτή τη στιγμή είναι το Nord μήκους 142 μέτρων, που ανήκει στον κ. Alexey Mordashov, έναν δισεκατομμυριούχο του χάλυβα στον οποίο επιβλήθηκαν κυρώσεις από την ΕΕ τη Δευτέρα.
Το παιχνίδι με τις εταιρείες-κέλυφος
Τα σούπερ γιοτ και τα ιδιωτικά τζετ αποτέλουν έναν τομέα. Άλλες μορφές πλούτου, τραπεζικοί λογαριασμοί, καταπιστευματικά κεφάλαια ή διαμερίσματα που περιλαμβάνονται σε μια σειρά από υπεράκτιες εταιρείες, είναι λιγότερο εμφανείς. «Οι ρυθμιστικές αρχές που πρέπει να εντοπίσουν περιουσιακά στοιχεία και συναλλαγές μπορεί να κατακλυστούν από τον όγκο τους», δήλωσε η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής Rutgers, Yuliya Guseva. «Είναι γρήγορο και εύκολο να δημιουργήσεις εταιρείες και να συνδυάζεις εκατοντάδες τέτοιες εταιρείες σε πολύπλοκα δίκτυα σε όλο τον κόσμο, συχνά σε εξαιρετικά μυστικές υπεράκτιες δικαιοδοσίες», δήλωσε η κ. Rebecca Lee, Chief Impact Officer στην OpenCorporates, η οποία διατηρεί μια παγκόσμια βάση δεδομένων εταιρειών. Είναι «συχνά αδύνατο» να μάθουμε ποιος έχει τον απόλυτο έλεγχο, είπε.
Το αίνιγμα των κρυπτονομισμάτων
Τα κρυπτονομίσματα περιπλέκουν περαιτέρω την προσπάθεια επιβολής κυρώσεων. Παρακάμπτουν τα παραδοσιακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δίνοντας στους εγκληματίες και σε όσους είναι ύποπτοι για αδικοπραγία έναν νέο τρόπο απόκρυψης της παράνομης προέλευσης των κεφαλαίων τους. Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου σημείωσαν πρόσφατα νίκες στον εντοπισμό του πλούτου των κρυπτονομισμάτων. Ωστόσο, χρειάστηκαν στις ΗΠΑ περισσότερα από πέντε χρόνια για να κατασχέσουν τα 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια σε Bitcoin που κλάπηκαν κατά τη διάρκεια μιας εισβολής στο χρηματιστήριο συναλλάγματος Bitfinex.
Η ταχύτητα είναι το παν
Για να ασκήσουν πίεση στον κ. Putin, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δράσουν γρήγορα. Για ορισμένους ειδικούς, η συνεργασία μέσω μιας υπερατλαντικής ομάδας εργασίας είναι λόγος να πιστεύουμε ότι οι πιθανές κατασχέσεις θα είναι πιο γρήγορες αυτή τη φορά. Ο λεγόμενος ανασχηματισμός περιουσιακών στοιχείων από στοχευμένους Ρώσους μεγιστάνες μπορεί να είναι ένα πιθανό ζήτημα. Αυτό θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί πιέζοντας τα υπεράκτια κέντρα χρήματος να συμμετάσχουν στην προσπάθεια.
«Αν κλείσουν οι λεωφόροι στη Βρετανία και τις ΗΠΑ, ακόμη και στην Ελβετία ή τη Σιγκαπούρη, πού θα πάνε τα χρήματα;» αναρωτήθηκε η κ. Justyna Gudzowska, διευθύντρια παράνομης χρηματοοικονομικής πολιτικής στο Sentry, έναν οργανισμό που ερευνά παγκόσμια δίκτυα που ωφελούνται από τις συγκρούσεις και την κλεπτοκρατία. «Θα πάει στον πιο αδύναμο κρίκο».
