Είναι γεγονός ότι τα τιμολόγια ενέργειας τον περασμένο χειμώνα ήταν στα ύψη,
αλλά αυτό που ανακούφισε την τσέπη του καταναλωτή ήταν η μικρότερη κατανάλωση καυσίμων και ρεύματος για την θέρμανση των σπιτιών, αλλά και των επιχειρήσεων, εξαιτίας των ήπιων καιρικών συνθηκών, αλλά και των κρατικών επιδοτήσεων στην τιμή της ηλεκτρικής και θερμικής κιλοβατώρας.
Επίσης η εξοικονόμηση ενέργειας ήταν ένας κυβερνητικός στόχος που τελικά πέρασε και στην κουλτούρα μεγάλου μέρους των νοικοκυριών, είτε μέσω της σχετικής κυβερνητικής καμπάνιας, είτε μέσω των διαφόρων επιδοτούμενων προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας, είτε μέσω των διαφόρων κινήτρων για χαμηλότερα τιμολόγια.
Πάντως όπως και να είχε, η πραγματικότητα ήταν ότι ο στόχος της μειωμένης κατανάλωσης ενέργειας επιτεύχθη σε σημαντικό ποσοστό.
Οι ειδικοί πάντως δεν φαίνονται καθόλου καθησυχαστικοί για τον ερχόμενο χειμώνα, διότι όπως όλα δείχνουν, οι διεθνείς συγκυρίες σε συνδυασμό με έναν βαρύ χειμώνα, θα εκτινάξουν τις τιμές στα ύψη. Η εκτίμηση αυτή στηρίζεται σε βάσιμα δεδομένα, όχι μόνο των διαφόρων μετεωρολογικών μοντέλων πρόβλεψης, αλλά κυρίως σε απτά και καθοριστικά γεωπολιτικά και οικονομικά δεδομένα.
Οι χώρες της Ασίας, κυρίως η Κίνα, η Ινδία, αλλά και πολλές άλλες της ΝΑ Ασίας, έχουν κλείσει συμβόλαια μαμούθ προμήθειας LNG και πετρελαίου απο τις παραδοσιακές χώρες παραγωγής ορυκτών καυσίμων (Αλγερία, χώρες του Κόλπου, Νορβηγία, κλπ) αλλά ακόμα και απο την Ρωσία που δεν συμμορφώθηκαν με τις επιβαλλόμενες κυρώσεις της Δύσης. Αυτό θα οδηγήσει τις χώρες της Ε.Ε σε αναζήτηση φορτίων καυσίμων σε τιμές μαύρης αγοράς.
Η Ευρώπη ακόμα δεν έχει αναπληρώσει στο σύνολο της την απώλεια ρωσικού αερίου μέσω αγωγών με την κατασκευή νέων υποδομών – σταθμών παραλαβής και αεριοποίησης του πανάκριβου εισαγόμενου LNG, για να μπορέσει να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες.
Επισημαίνεται δε ότι η ετήσια απώλεια των περίπου 200 δισ εκατομμυρίων κυβικών ρώσικου αερίου δεν καλύπτεται ούτε και αυτόν τον χειμώνα με αντίστοιχες εισαγωγές LNG. Οι ευρωπαικές δεξαμενές καυσίμων έφτασαν σε μια ικανοποιητική πληρότητα αυτήν την Ανοιξη (περίπου 85%), αλλά οι παρατεταμένοι καύσωνες αυτό το καλοκαίρι σε όλη την Ευρώπη άδειασαν σημαντικά, ενώ η έντονη λειψυδρία αυτό το διάστημα θα επηρεάσει αρνητικά την παραγωγή ενέργειας απο υδροηλεκτρικά , και τέλος, το κλείσιμο κι άλλων ορυκτών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στα πλαίσια της πράσινης μετάβασης δεν θα αποτελέσουν και τους πιο καλούς ενεργειακούς οιωνούς για τον επόμενο χειμώνα.
Πιο συγκεκριμένα αυτός ο χειμώνας φαίνεται να είναι δύσκολος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, διότι βλέποντας τις τιμές των προθεσμιακών συμβολαίων φυσικού αερίου για τους επόμενους μήνες, μάλλον θα πρέπει να μας ανησυχούν. Στο ολλανδικό hub TTF οι τιμές Σεπτεμβρίου διαπραγματεύονται ανάμεσα στα 36 με 35 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Για το διάστημα Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου 2023 οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ των 40 και 51,6 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, ενώ τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2024 τα συμβόλαια σκαρφαλώνουν στην περιοχή των 52 και 53 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Επισημαίνεται ότι τα τελευταία έτη και πριν την κρίση, οι τιμές της θερμικής Μεγαβατώρας του αερίου ήταν κάτω απο 25 ευρώ.
Η χονδρική τιμή ρεύματος απο την άλλη, εμφανίζεται αυξημένη το τελευταίο διάστημα. Μπορεί να είναι πάνω από 60% μειωμένη σε σχέση με τον Αύγουστο του 2022, όμως είναι αυξημένη κατά 35% σε σχέση με τις τιμές του περασμένου Ιουνίου. Επίσης, η Ελλάδα ήταν ανάμεσα στις τρεις χώρες με την ακριβότερη χονδρική τιμή ρεύματος για τον μήνα Ιούλιο. Σημαντικό ρόλο, βέβαια, σε αυτό διαδραματίζει το γεγονός πως το φυσικό αέριο συνεισφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό στην ηλεκτροπαραγωγή και αυτό φάνηκε ιδιαίτερα και την περίοδο του καύσωνα.
Η απόφαση της Ευρωπαικής Επιτροπής να σταματήσουν οι οριζόντιες κρατικές επιδοτήσεις στους λογαριασμούς των καταναλωτών των κρατών μελών της Ε.Ε μέχρι τέλος του έτους (με την παράταση) και η επαναφορά των ληστρικών μηχανισμών τιμολόγησης της κιλοβατώρας (ρήτρες αναπροσαρμογής, άρση πλαφόν, ρήτρες εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κλπ) θα δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό μείγμα οικονομικής δυσχέρειας και περαιτέρω επιδείνωσης του δείκτη της ενεργειακής φτώχειας της χώρας μας.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα πορευτεί με ενεργειακά κουπόνια (fuel pass, επιδόματα θέρμανσης, κλπ), που θα απευθύνονται μόνο σε ευπαθείς και ευάλωτες ομάδες που διαμένουν σε περιοχές με πολύ δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα λάθη των ενεργειακών πολιτικών και αυτής της κυβέρνησης, αλλά και των προηγούμενων, θα τα πληρώσουν για άλλη μια φορά νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Ένα λάθος ενεργειακό μείγμα που φτιάχθηκε τα τελευταία δέκα χρόνια και με μία βίαιη απολογνιτοποίηση με μια παντελή έλλειψη αξιοποίησης βιώσιμης και υψηλής ενεργειακής πυκνότητας ΑΠΕ (βιομάζα, γεωθερμία, κλπ) δηλαδή σταθερού φορτίου βάσης, θα ακολουθούν όχι μόνο την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας απο τρίτους, αλλά κυρίως την καταλήστευση του εισοδήματος μισθωτών και συνταξιούχων για να πληρώσουν τους πανάκριβους λογαριασμούς ρεύματος και καυσίμων. Αυτό που θα χαρακτηρίσει την νέα περίοδο, θα είναι ο ενεργειακός Τειρεσίας για τους ασυνεπείς καταναλωτές. Η οδηγία θα είναι όποιος δεν εξοφλεί τον πάροχο του, δεν θα μπορεί να μεταπηδήσει σε άλλο πάροχο και απλά θα μένει χωρίς ρεύμα.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ, Ενεργειακός Επιθεωρητής
