Ένας πρωτόγνωρος συνδυασμός παραγόντων, κλονίζει τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, περιπλέκοντας τις ήδη αβέβαιες προοπτικές του πληθωρισμού
Αυτοί που χασκογελούν ειρωνικά όταν γίνεται λόγος για διεθνείς εξελίξεις και θεωρούν ότι μείζον πρόβλημα για την Ελλάδα είναι ποιος ευθύνεται για τον θάνατο ενός κακοποιού Ρομά, μοναδικό τους στόχο έχουν την παραπλάνηση της κοινωνίας. Για το χειρότερο βέβαια.
Διότι μετά την κρίση του 2008 και την έλευση της πανδημίας, η πραγματικότητα είναι πολύ πιθανόν να βρει εκ νέου τη χώρα σε λήθαργο. Και αυτό σε μια περίοδο όπου ταυτοχρόνως πολλές οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν δομικά χαρακτηριστικά και τρέχουν γρήγορα.
Ένας πρωτόγνωρος συνδυασμός παραγόντων έτσι, κλονίζει τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, επαναφέροντας μνήμες από την ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του 1970 και περιπλέκοντας τις ήδη αβέβαιες προοπτικές του πληθωρισμού και της οικονομικής ανάπτυξης.
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην αγορά, έχουν υπερτετραπλασιαστεί στην Ευρώπη και τη ΝΑ Ασία, ενώ η παγκόσμια διάσταση που έχουν λάβει αυτές οι αυξήσεις είναι φαινόμενα πρωτοφανή.
Και ως τέτοια θα έχουν ισχυρές αρνητικές επιπτώσεις στα μεσαία και τα χαμηλά εισοδήματα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Ιδιαίτερα δε σε αυτές που είναι ενεργειακά εξαρτημένες.
Πέρα όμως από το πανύψηλο ενεργειακό κόστος στην Ελλάδα, που είναι και σοβαρό πρόβλημα και για τη βιομηχανία μας, προβλήματα θα προκύψουν και από τις πληθωριστικές πιέσεις. Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, ο πληθωρισμός συνέχισε την ανοδική του πορεία τον Οκτώβριο, σκαρφαλώνοντας σε 3% σε ετήσια βάση στην Ελλάδα από 1,9% τον Σεπτέμβριο και σε 4,1% τον προηγούμενο μήνα στην ευρωζώνη από 3,4% τον Σεπτέμβριο.
Αν οι ιθύνοντες έχουν δίκιο, η άνοδος του μέσου επιπέδου τιμών θα συνεχισθεί για μερικούς μήνες ακόμη, στην καλύτερη περίπτωση. Όμως, θα μπορούσε να συνεχίσει την ανοδική πορεία του για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Επειδή όπως έλεγε ο νομπελίστας οικονομολόγος, καθηγητής Μίλτον Φρίντμαν ο πληθωρισμός είναι φόρος, αυτό σημαίνει ότι το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών θα μειωθεί. Αυτό λογικά θα έχει αρνητική επίπτωση στην ιδιωτική κατανάλωση, που αποτελεί το 70% και πλέον του ΑΕΠ στην Ελλάδα, αν και δεν αποκλείεται πολλοί είτε να μειώσουν τις αποταμιεύσεις τους είτε να χρησιμοποιήσουν μη δηλωθέντα εισοδήματα, για να διατηρήσουν το ίδιο επίπεδο διαβίωσης.
Και εδώ που τα λέμε, ευτυχώς που υπάρχουν τα εισοδήματα αυτά, τα οποία περιορίζουν δυσάρεστες κοινωνικές εξελίξεις.
Από την άλλη πλευρά, δεν θα πρέπει να αποκλείεται ότι σε κάποια διαρκή αγαθά και κυρίως στα ακίνητα η ζήτηση μπορεί να παραμείνει ισχυρή, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Και αυτό θα συμβεί γιατί προσοδοθηρικά κεφάλαια και κερδοσκόποι επενδυτές αναμένουν καλές αποδόσεις σε μια εποχή μηδενικών επιτοκίων.
Σε γενικές γραμμές, όμως, η επίμονη άνοδος του πληθωρισμού θα έχει αρνητική επίπτωση στον ρυθμό ανάπτυξης ενώ η αύξηση των τιμών του πετρελαίου αφήνει ήδη αρνητικό αποτύπωμα στο εμπορικό ισοζύγιο, βάζοντας μεγαλύτερα εμπόδια στην οικονομική κανονικότητα.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι αγορές ομολόγων από την πλευρά τους, δείχνουν να μην πιστεύουν την Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η τελευταία δήλωσε ότι ο πληθωρισμός είναι παροδικός, αλλά θα επιμείνει για λίγους μήνες παραπάνω. Η σημαντική άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων των χωρών της ευρωζώνης το αποδεικνύει. Κι άλλες κεντρικές τράπεζες αυξάνουν ήδη τα παρεμβατικά τους επιτόκια.Μέχρι που θα πάνε όμως;
Αυτό σημαίνει ότι το κόστος δανεισμού για τις χώρες της ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα, και τις επιχειρήσεις τους μπορεί να αυξηθεί σημαντικά. Με ότι αυτό συνεπάγεται για την απασχόληση και τη γενική ρευστότητα της οικονομίας.
Στις προβλέψεις μου αυτές, ο αντίλογος είναι ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε να βοηθήσει την Ελλάδα.
Πώς; Κατ’ αρχάς αυξάνοντας το ονομαστικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (Α.Ε.Π.), που ενσωματώνει πληθωρισμό και πραγματική παραγωγή.
Σε μια τέτοια περίπτωση, ο λόγος του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ θα μειωνόταν – ceteris paribus – και επομένως θα βελτίωνε το προφίλ του χρέους.
Δεύτερον, το κόστος δανεισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν θα επηρεαζόταν σημαντικά, γιατί τα επιτόκια έχουν «κλειδώσει» σε χαμηλά επίπεδα με τη χρήση παραγώγων για το υφιστάμενο στοκ του χρέους.
Οι αντιλέγοντες όμως, αποφεύγουν να απαντήσουν στο ερώτημα μέχρι που μπορεί να πάει το ιδιωτικό και δημόσιο χρέος στην Ελλάδα, το οποίο πλησιάζει τα 600 δισ. ευρώ;
