Καλοκαίρι χωρίς χωριάτικη σαλάτα γίνεται; Μάλλον όχι. Κι αυτός ο μικρός πράσινος καρπός που βρίσκουμε (κάποιες φορές) μέσα και ίσως παραμερίζουμε, είναι ένα μικρό θαυματουργό μυστικό από την… αρχαιότητα.
Κυρίες και κύριοι, είναι ώρα να γνωρίσετε την κάππαρη.
Από τη Μεσόγειο ως την Αυστραλία
Η καππαριά (σ.σ. κάππαρις η ακανθώδης, Capparis spinosa L.) είναι ένας πολυετής θάμνος με στρογγυλεμένα, σαρκώδη φύλλα και ροζ/λευκά άνθη. Απαντάται σε άγρια κατάσταση στη Μεσόγειο, την Ανατολική Αφρική, στην κεντρική και νοτιοδυτική Ασία, στα νησιά του Ειρηνικού και την Αυστραλία.
Σε σάλτσα, σαλάτα ή τουρσί;
Τόσο οι ανθοφόροι οφθαλμοί, όσο και οι καρποί (μούρα της καππαριάς) καταναλώνονται συνήθως ως τουρσί, ενώ προστίθεται σε σαλάτες και σάλτσες. Το φυτό εκκρίνει σιναπέλαιο, που ευθύνεται για την πικάντικη γεύση της κάππαρης.
Επιπλέον, τα ξηρά καππαρόφυλλα (βραστά ή ως τουρσί) προστίθενται σε σαλάτες ή χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο της πυτιάς για την (βιομηχανική) παραγωγή τυριών υψηλής ποιότητας.
Αν και δεν φαίνεται θρεπτική, αποδεικνύεται θαυματουργή
Η κάππαρη συνίσταται σε 84% από νερό, 5% υδατάνθρακες, 2% πρωτεΐνες και 1% λιπαρά. Πιο συγκεκριμένα, δίνει (ανά 100 γραμμάρια) 23 θερμίδες, ενώ περιέχει 2,36 g πρωτεΐνης, 0,9 g λίπους, 5 g υδατανθράκων και 3 g φυτικές ίνες. Ωστόσο, είναι πολύ πλούσια σε νάτριο, παρέχοντας είναι 2348mg ή 197% ΣΗΠ νατρίου/100 gr, ενώ περιέχει ποσότητες σιδήρου, ριβοφλαβίνης και βιταμίνης Κ.
Η κάππαρη είναι επίσης πλούσια σε πολυφαινόλες – μεταξύ άλλων στα φλαβονοειδή κερκετίνη, ρουτίνη και καμφερόλη – και ανθοκυανιδίνες. Η κατανάλωση των φλαβονοειδών αποδεικνύεται ότι μειώνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας.
Στην κατεύθυνση αυτή, η ρουτίνη μειώνει τα επίπεδα της «κακής» LDL χοληστερόλης, ενώ φαίνεται πως ενισχύει τα τριχοειδή αγγεία και εμποδίζει το σχηματισμό αιμοπεταλιακών θρόμβων, εξαιτίας των αντιοξειδωτικών επιδράσεών της.
Επιπρόσθετα, η κερκετίνη συνδέεται με μειωμένο ρίσκο καρδιαγγειακής νόσου, με αντι-υπερτασικές και αντιθρομβωτικές επιδράσεις. Στις δραστικές ουσίες συμπεριλαμβάνονται και τα αλκαλοειδή, τα τερπενοειδή και τις τοκοφερόλες.
Γιατρικό, από την αρχαιότητα έως σήμερα
Στην αρχαιότητα, αποδίδονταν «μαγικές» και θεραπευτικές ιδιότητες στο φυτό. Ως συνέπεια παρασκευάσματα από κάππαρη έχουν χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία αρθρίτιδας, ρευματισμών, δερματικών παθήσεων, κεφαλαλγίας, πόνων περιόδου και πονόδοντου. Πλέον όμως, έχουν αναφερθεί πλήθος ευεργετικών επιδράσεων από την κατανάλωση κάππαρης, που συμπεριλαμβάνουν αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικές, αντιμικροβιακές και αντιδιαβητικές δράσεις.
Για το σάκχαρο και την υπερλιπιδαιμία
Μελέτες υποστηρίζουν ότι η κάππαρη επιδεικνύει υπολιπιδαιμικές και αντί-υπεργλυκαιμικές δράσεις. Σε τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, κλινική μελέτη σε 54 ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 φάνηκε ότι η πρόσληψη 1200mg εκχυλίσματος κάππαρης καθημερινά, για 2 μήνες είχε ως αποτέλεσμα σημαντικά μειωμένη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και γλυκόζη νηστείας. Ο πιθανός μηχανισμός αυτής της επίδρασης περιλαμβάνει μείωση της απορρόφησης υδατανθράκων από το λεπτό έντερο. Παράλληλα όμως, φαίνεται πως αυξάνει την πρόσληψη γλυκόζης από τους ιστούς (σ.σ. ώστε να μειώνεται στο αίμα) και προστατεύει/ αναγέννα των β-κυττάρων του παγκρέατος .
Στην ίδια μελέτη, φάνηκε βελτίωση και στα επίπεδα τριγλυκεριδίων, χωρίς νεφρικές ή ηπατικές ανεπιθύμητες ενέργειες (10). Παρόμοια, η κάππαρη θεωρείται ότι αναστέλλει το ένζυμο HMG-CoA, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη βιοσύνθεση της χοληστερόλης. Για το λόγο αυτό, μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη στη θεραπεία του λιπώδους ήπατος και του μεταβολικού συνδρόμου, καθώς αναστέλλει τη γλυκονεογένεση (σ.σ. παραγωγή γλυκόζης κυρίως από αμινοξέα, στο ήπαρ).
Έναντι φλεγμονής και μικροβίων
Η κάππαρη επίσης περιορίζει την ηπατική βλάβη, τις καρδιαγγειακές και τις νεφρικές αλλοιώσεις σε μοντέλα με ποντίκια. Δράση που αποδόθηκε στα περιεχόμενα αντιοξειδωτικά (π.χ. φαινολικά παράγωγα, φλαβονοειδή, καροτενοειδή, τοκοφερόλες και τερπένια). Προτάθηκε επίσης ότι η κάππαρη μειώνει την πίεση του αίματος, αυξάνοντας την απέκκριση ηλεκτρολυτών από τα νεφρά και αναστέλλοντας τη δράση της ACE (σ.σ. μετατρεπτικό ένζυμο αγγειοτενσίνης) .
Παράλληλα, υπάρχουν αναφορές που υπογραμμίζουν την αντιφλεγμονώδη επίδραση της κάππαρης, όπως και την αντιβακτηριδιακή δράση της έναντι του Deinococcus radiophilus.
Για μυαλό… ξυράφι
Τέλος, η κάππαρη φαίνεται πως προστατεύει τη γνωσιακή λειτουργία σε μελέτες με ποντίκια, είτε μειώνοντας την εκφύλιση των νευρώνων στην περιοχή του ιππόκαμπου, είτε περιορίζοντας την έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με την παραγωγή β-αμυλοειδούς.
Παρότι ο μεγάλος όγκος των παραπάνω δεδομένων προέρχεται από μελέτες σε ζώα, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η κάππαρη αποδεικνύεται εξίσου ευεργετική και στους ανθρώπους. Δεδομένου επίσης ότι δεν συνδυάζεται με κανενός τύπου παρενέργεια, μπορεί να αποτελέσει μια πολύ καλή προσθήκη στο καθημερινό σας πιάτο: στη σαλάτα, στη σάλτσα ή ως τουρσί…
