Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο – κυρίως χωρίς επίβλεψη – προσεγγίζονται κάποια στιγμή από κακόβουλους χρήστες.
Ενδεικτικά του κινδύνου που διατρέχουν τα παιδιά είναι τα αποτελέσματα σειράς ερευνών του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ, σύμφωνα με τις οποίες το 21% των παιδιών δηλώνει ότι έχει δεχτεί διαδικτυακή παρενόχληση και ένα μεγάλο ποσοστό επιχείρησε να την αντιμετωπίσει χωρίς να το αναφέρει σε κανέναν, το 21% των παιδιών έχει συναντηθεί με κάποιον που γνώρισε στο διαδίκτυο και το 41% αποδέχεται αιτήματα φιλίας από αγνώστους. Μάλιστα, μια πρόσφατη έρευνα σε γονείς αποκαλύπτει ότι μόνο το 32% των ερωτηθέντων ανησυχεί αν το παιδί έχει επαφή με αγνώστους κατά τη διαδικτυακή του ενασχόληση.
Οι τελευταίες εξελίξεις φαίνεται ότι έχουν συντελέσει στο να καμφθούν οι αναστολές των θυμάτων και να μιλήσουν για αυτές τους τις τραυματικές εμπειρίες και καταγράφεται ήδη μια μικρή αύξηση στις κλήσεις που δέχεται για αυτό το θέμα, η Γραμμή βοηθείας Help-line.gr (2106007686) του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ.
Το διαδικτυακό «grooming» συμβαίνει όταν ένας ενήλικας έρχεται σε επαφή µέσω του διαδικτύου µε ένα παιδί ή έφηβο προκειμένου να το συναντήσει από κοντά και να το εκμεταλλευτεί µε πολύ άσχημο τρόπο. Το διαδικτυακό «grooming» ή αλλιώς η «αποπλάνηση» µέσω διαδικτύου είναι ένα έγκλημα που τιμωρείται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Το online grooming μπορεί να συμβεί σε όλους τους ιστοχώρους που είναι δημοφιλείς στους εφήβους και στα παιδιά όπως στα διαδικτυακά παιχνίδια, στα κοινωνικά δίκτυα, μέσω συνομιλίας (chat) και αλλού.
Κάποιοι διαδικτυακοί «groomers» μπορεί να προσποιούνται ότι είναι συνομήλικοι µε τα παιδιά (π.χ. βάζοντας ψεύτικη φωτογραφία στο προφίλ τους και δηλώνοντας ψευδή ηλικία). Για αυτό είναι σημαντικό να είμαστε πολύ προσεκτικοί µε ποιον συνομιλεί το παιδί μας στο διαδίκτυο.
Ακόµη, οι διαδικτυακοί «groomers» συνήθως ξέρουν πως να χειρίζονται ψυχολογικά και συναισθηματικά τους εφήβους (π.χ. γνωρίζουν την εφηβική γλώσσα και τον εφηβικό τρόπο σκέψης) και για αυτό μπορεί να χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές προκειμένου να αποκτήσουν αρχικά την εμπιστοσύνη του εφήβου.
Το διαδικτυακό grooming μπορεί να κρατήσει από μερικές ώρες έως και αρκετά χρόνια και περνάει από διάφορα στάδια τα οποία σε γενικές γραμμές οριοθετούνται ως εξής:
Δημιουργία φιλίας: Ο κακόβουλος χρήστης «πλησιάζει» το παιδί σε κάποιο «χώρο» επικοινωνίας, μέσω του διαδικτυακού παιχνιδιού ή μέσω κάποιου κοινωνικού δικτύου. Προσποιείται συνήθως ότι είναι συνομήλικος με το παιδί και ότι μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Εφόσον ο ανήλικος ανταποκριθεί θετικά στις γενικού περιεχομένου συζητήσεις, με πρωτοβουλία του κακόβουλου χρήστη η επικοινωνία μεταφέρεται σε ιδιωτικό χώρο συνομιλίας.
Δημιουργία δεσμού εξάρτησης: Ο κακόβουλος χρήστης γίνεται ο καλύτερος φίλος του παιδιού δείχνοντας πραγματικό ενδιαφέρον για τους προβληματισμούς και τις αναζητήσεις του. Παράλληλα, σε αυτό το στάδιο εκμαιεύει πληροφορίες από το παιδί για το αν κάποιος ενήλικας γνωρίζει για τις ιδιωτικές τους συνομιλίες και πείθει τον ανήλικο ότι κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τη φιλία τους.
Απόπειρα συνάντησης: Αφού έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού στη συνέχεια οι συζητήσεις γίνονται πολύ προσωπικές. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών αυτών ζητά ή αποσπά από το παιδί υλικό ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων (φωτογραφίες ή βίντεο), για προσωπική δήθεν χρήση ή για επαγγελματική προώθηση, μέσω «ειδικών» (μόντελινγκ κ.λπ.). Εφόσον το παιδί ενδώσει, τότε ο δράστης αποκαλύπτει τους πραγματικούς του σκοπούς, που είναι κυρίως σεξουαλικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος. Ενδεικτικά, επιδιώκει να αποσπάσει νέο ακατάλληλο υλικό ή επιχειρεί να συναντηθεί με το θύμα. Υπάρχει και η περίπτωση να αρχίσει να εκβιάζει το θύμα του για χρήματα με την απειλή ότι θα κοινοποιήσει το υλικό στο διαδίκτυο ή ότι θα κάνει κακό σε αγαπημένα του πρόσωπα.
Το Ελληνικό κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου εφιστά την προσοχή σε παιδιά και νέους να μην εμπιστεύονται κανέναν άγνωστο στο διαδίκτυο, να μη αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα και κυρίως να μη συναντιούνται ποτέ με διαδικτυακούς «φίλους». Συνιστάται μάλιστα, οποιοδήποτε περιστατικό διαδικτυακής αποπλάνησης να αναφέρεται άμεσα στη Δ/νση δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος (τηλ. 11188). Για ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλές μπορείτε να απευθυνθείτε στους εξειδικευμένους ψυχολόγους της Γραμμής Βοήθειας Help–line.gr διαθέσιμη δωρεάν τηλεφωνικά στο 210-6007686. Αν συναντήσετε έστω τυχαία εικόνες ή βίντεο κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο μπορείτε να το αναφέρετε στη SafeLine.gr.
Παρακάτω ακολουθούν 4 σημεία που πρέπει να επισημάνετε στο παιδί σας προκειμένου να προστατευτεί από τον κίνδυνο της διαδικτυακής αποπλάνησης.
• Να είναι προσεκτικό στις διαδικτυακές συναναστροφές του: Το παιδί θα πρέπει να συνειδητοποιήσει, από την πρώτη στιγμή που αρχίζει να ασχολείται με το διαδίκτυο, ότι οι άνθρωποι με τους οποίους συναναστρέφεται online – ανεξάρτητα ή αν είναι φιλικοί – παραμένουν άγνωστοι από τη στιγμή που δεν τους γνωρίζει στον πραγματικό κόσμο. Αν κάποιος το κάνει να νιώσει περίεργα ή του ζητήσει να κάνει πράγματα τα οποία δεν επιθυμεί τότε πρέπει να το εκμυστηρευτεί σε έναν ενήλικα που εμπιστεύεται. Και θα πρέπει να επιμείνετε ότι σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να επιχειρήσει να συναντήσει το διαδικτυακό του «φίλο» χωρίς πρώτα να σας έχει ενημερώσει.
• Να διαφυλάσσει τα προσωπικά του στοιχεία: Όταν συνομιλεί με κάποιον στο διαδίκτυο ή όταν δημοσιεύει κάτι θα πρέπει να κρατά τα προσωπικά του στοιχεία ιδιωτικά. Αν χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή αν έχει προφίλ σε κάποιο παιχνίδι είναι επιτακτική ανάγκη να θέσει όρια ασφαλείας στο ποιος θα έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο που δημοσιεύει (ιδιωτικό προφίλ) .
• Να ενημερωθεί για τα εργαλεία ασφαλείας: Αν κάποιος το ενοχλήσει διαδικτυακά είναι σημαντικό να ξέρει ότι μπορεί να αποθηκεύσει το μήνυμα ή τη συζήτηση. Ένας εύκολος τρόπος να το κάνει αυτό είναι να χρησιμοποιήσει το print screen και να αποθηκεύσει την εικόνα σε ένα αρχείο. Πολλές υπηρεσίες έχουν εργαλεία που δίνουν τη δυνατότητα να μπλοκάρει και να αναφέρει χρήστες που γίνονται ενοχλητικοί.
• Να διατηρεί τον έλεγχο: Αν το παιδί νιώσει άβολα με κάποιον που συνομιλεί στο διαδίκτυο θα πρέπει να έχει το θάρρος να μιλήσει σε κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεται ή ακόμα και να το αναφέρει στην αστυνομία.
Σας υπενθυμίζουμε ότι το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, είναι επίσημος εκπρόσωπος στην Ελλάδα των Πανευρωπαϊκών Οργανισμών INSAFE / INHOPE που χαράσσουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα ασφαλές και ποιοτικό διαδίκτυο και παρέχει ενημέρωση, βοήθεια και υποστήριξη στους μικρούς και μεγάλους χρήστες του διαδικτύου με την ανάπτυξη τριών διακριτών δράσεων:
Μέσω της ιστοσελίδας SaferInternet4Kids.gr μπορεί κανείς να ενημερωθεί και να αντλήσει υλικό σχετικό με την ασφαλή χρήση του Ίντερνετ και τη χρήση των κοινωνικών δικτύων με το οποίο μπορεί με τη σειρά του να ενημερώσει διαδραστικά παιδιά και νέους κάθε ηλικίας. Το ενημερωτικό αυτό portal απευθύνεται τόσο σε γονείς και εκπαιδευτικούς όσο και σε εφήβους και παιδιά και περιλαμβάνει κατάλληλο πολυμεσικό υλικό.
Μέσω της συμβουλευτικής γραμμής Βοήθειας Ηelp-line (διαθέσιμη τηλεφωνικά στο 210-6007686 και μέσω του ιστοχώρου www.help-line.gr), εξειδικευμένοι ψυχολόγοι παρέχουν υποστήριξη και συμβουλές για εξειδικευμένα θέματα που σχετίζονται με τη υπερβολική ενασχόληση στο διαδίκτυο, τον διαδικτυακό εκφοβισμό, την έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο και άλλους προβληματισμούς σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των διαδικτυακών παιχνιδιών.
Και μέσω της Ανοιχτής Γραμμής Καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο του διαδικτύου SafeLine (http://www.safeline.gr), δέχεται καταγγελίες για παιδική κακοποίηση και παράνομη χρήση του διαδικτύου και συνεργάζεται τόσο με την Ελληνική αστυνομία όσο και με την INTERPOL μέσω του Ευρωπαϊκού οργανισμού INHOPE. H SafeLine είναι δηλαδή ένα κομμάτι ενός μεγάλου παζλ, μιας και η καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου του Ίντερνετ είναι υπόθεση παγκόσμιας κλίμακας και δεν περιορίζεται από εθνικά σύνορα.
Για πληροφορίες από τη σχετική σελίδα στο Facebook (https://www.facebook.com/SaferInternet4Kids-233337290392828) και στο Twitter (https://twitter.com/SaferInt4Kids).Στο βίντεο που ακολουθεί η ψυχολόγος της Γραμμής Βοήθειας Help-line.gr Μαρία Δάρα, εξηγεί τι είναι η διαδικτυακή αποπλάνηση ανηλίκων και πως μπορούν οι γονείς να προστατέψουν τα παιδιά τους.
https://youtu.be/Y8cgVIPt7Ds
