Από την πρώτη μέρα που ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στο παιχνίδι εξουσίας, το 2012, το ζητούμενο ήταν η συνοχή. Έντεκα χρόνια μετά, αποδεικνύεται όνειρο θερινής νυκτός.
Εστίες εσωτερικής φαγωμάρας υπήρχαν πάντα στο κόμμα, από τότε που λεγόταν Συνασπισμός, αλλά, όταν ο… ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε ξαφνικά σε τροχιά πρωταθλητισμού, το πρόβλημα διογκώθηκε.
Το καλοκαίρι του 2015 από τον ΣΥΡΙΖΑ έφυγαν πρωτοκλασάτα στελέχη – ο Λαφαζάνης, η Κωνσταντοπούλου κ.ά. Ο Τσακαλώτος αξιοποίησε το ρήγμα. Οχι μόνο έμεινε, αλλά έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, ως υπουργός Οικονομικών, στον επώδυνο συμβιβασμό και στο Μνημόνιο. Επί ημερών του η μεσαία τάξη δέχθηκε σφοδρή επίθεση, μια από τις βασικές αιτίες της εκλογικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ το 2019.
Όμως, οι φιλοδοξίες του Τσακαλώτου δεν περιορίζονται εύκολα. Στόχος του από το 2015 και μετά είναι να παρουσιαστεί ως ο δεύτερος πόλος του ΣΥΡΙΖΑ, κοιτάζοντας πάντα στην επόμενη μέρα. Με την «Κίνηση των 53» και την «Ομπρέλα» βρίσκεται διαρκώς σε ένα υπόγειο αντάρτικο, άλλοτε με υφέσεις και άλλοτε με εξάρσεις, αλλά πάντα με διαχωριστικές γραμμές.
Με κάθε αφορμή εκδηλώνει τις διαφωνίες του στην ηγεσία Τσίπρα, δείχνοντας ότι δεν τον εκφράζει ο τρόπος που πορεύεται το κόμμα. Ο ίδιος, όμως, δεν τολμά να βγει «έξω από το μαντρί» και να γίνει Λαφαζάνης ή Βαρουφάκης. Από την άλλη, ούτε ο πρώην πρωθυπουργός αποφασίζει να τραβήξει το σχοινί και ο ΣΥΡΙΖΑ να υποστεί νέες απώλειες, όπως το καλοκαίρι του 2015. Άλλωστε, δίπλα στον Τσακαλώτο συντάσσονται και άλλα κορυφαία στελέχη.
Κάπως έτσι η εικόνα κακοφωνίας και έλλειψης συσπείρωσης καλύπτεται από βολικά θεωρήματα περί «πολυφωνίας» και «τάσεων». Εν ολίγοις, τα προβλήματα υπάρχουν, αλλά κρύβονται κάτω από το χαλί. Η συμπόρευση μοιάζει αναγκαία συνθήκη και κανείς δεν θέλει να κοπεί ο ομφάλιος λώρος, αφού η ζημιά θα είναι αναπόφευκτη.
Οι δυο τους μοιάζουν παγιδευμένοι σε έναν «γάμο χωρίς έρωτα». Ο Τσίπρας ανέχεται τον Τσακαλώτο και ο Τσακαλώτος εξακολουθεί να κάνει… αντάρτικο του γλυκού νερού, λογαριάζοντας ότι με τη συγκεκριμένη στάση καταφέρνει να είναι υπολογίσιμος.
Το μόνο που επιτυγχάνει αυτή η εκατέρωθεν τακτική συμφεροντολογικής ανοχής είναι να προκαλείται σύγχυση στους ψηφοφόρους. Η εικόνα του κόμματος προς τα έξω είναι ότι δεν ξέρει καν τι θέλει.
Έναν μήνα πριν από τις εκλογές, ο Τσίπρας κάνει προεκλογικό αγώνα για πρωτιά και «κυβέρνηση νικητών», ενώ ο Τσακαλώτος για «κυβέρνηση ηττημένων».
Πρακτικά, βέβαια, τίποτα από τα δύο δεν δείχνει εύκολο στις πρώτες εκλογές. Ούτε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα νικήσει με το προφίλ που έχει και με τις επικοινωνιακές αδυναμίες που δείχνει ούτε, όμως, και ότι μπορούν να συγκεντρώσουν 47% τα κόμματα που ενδέχεται να συνεργαστούν για να οικοδομήσουν «κυβέρνηση ηττημένων».
Δεν είναι, πάντως, η πρώτη φορά που ο Τσακαλώτος βάζει τρικλοποδιές στον Τσίπρα, με τον πρώην πρωθυπουργό να μην αντιδρά ουσιαστικά. Πριν από μερικούς μήνες ο πρώην ΥΠΟΙΚ είχε προκαλέσει αναστάτωση στον ΣΥΡΙΖΑ, όταν μιλούσε για «αστική αυτοπεποίθηση», επειδή είχε σπουδάσει στο Ιτον και στην Οξφόρδη.
Αν και το κόμμα του εμφανίζεται ως «Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς», ο Τσακαλώτος μιλά, συμπεριφέρεται, αλλά και έχει «πόθεν έσχες» που παραπέμπει σε μεγαλοαστό.
Ακόμα, όμως, και αυτή καθαυτή η πολιτική φιλοσοφία του Τσακαλώτου πάσχει. Οι πύρινες ομιλίες του στην πλατεία Συντάγματος το 2011, όταν φόρεσε το προφίλ του αγανακτισμένου μήπως και βγει βουλευτής το 2012, δεν είχαν καμία σχέση με την υποτακτική στην τρόικα θητεία του στο υπουργείο Οικονομικών. Στην πλατεία έλεγε σε όλα «όχι», στην τρόικα έλεγε σε όλα «ναι».
«Θέλουμε, αντί για τις αγορές, να κυβερνάει η πολιτική και θέλουμε, αντί να εκβιάζεται ο λαός για χάρη των πιστωτών, να εκβιαστούν οι πιστωτές με τη δική μας τη δύναμη» κήρυττε ο… επαναστάτης Τσακαλώτος στο κοινό του Συντάγματος το 2011. Λόγια που γρήγορα ξεχάστηκαν από τον ίδιο, όταν βρέθηκε στην εξουσία και λιγουρευόταν το υπουργείο Οικονομικών περιμένοντας καρτερικά την ταπεινωτική έξοδο του Βαρουφάκη.
Ο Τσακαλώτος έχει παραδεχτεί ότι «το 2015 ξεκινήσαμε με την άποψη ότι θα καταφέρναμε μια καλύτερη συμφωνία, αλλά ηττηθήκαμε». Ασφαλώς ρόλο έπαιξε και ο ίδιος στην ήττα. Υπέκυψε σε όλα τα «θέλω» της τρόικας. Σε σημείο που ο Σόιμπλε τον περιέγραφε ως «εξαιρετικό υπουργό Οικονομικών».
Ο πρώην ΥΠΟΙΚ, που εξελίχθηκε σε μια από τις μεγάλες συμπάθειες του Στουρνάρα, δείχνει να μην έχει ξεχάσει ότι ο Τσίπρας αμέσως μετά τις εκλογές του 2019 τον «ξήλωσε» από τομεάρχη Οικονομικών. Ο ρόλος που του ανέθεσε είναι θολός και άνευ αρμοδιοτήτων: συντονιστής Οικονομικών Υποθέσεων και Οικονομίας άνευ χαρτοφυλακίου.
Με την κίνησή του αυτή ο Τσίπρας φόρτωσε στον Τσακαλώτο το βάρος των οικονομικών πολιτικών του και τον «σούταρε διά της αναβαθμίσεως». Δεν τον είχε καλέσει, μάλιστα, ούτε στη σχετική εκδήλωση παρουσίασης του οικονομικού προγράμματος.
Πράγματι, η αστική αυτοπεποίθηση και η περιουσία του Τσακαλώτου δεν κρύβονται. Το ίδιο και οι αρχηγικές φιλοδοξίες του. Όμως η αποτυχημένη θητεία του στο ΥΠΟΙΚ, η ρητορική του αδυναμία και το ισχνό του γκελ στον κόσμο δεν εμπνέουν για περισσότερα. Για έναν πολιτικό που δεν είναι χαρισματικός, το υπουργείο Οικονομικών ήταν ήδη πάνω από το ταβάνι του.
Βιογραφικό
Γεννήθηκε το 1960 στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας και μεγάλωσε στο Λονδίνο. Σπούδασε οικονομικά και πολιτικές επιστήμες στην Οξφόρδη, και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. Το 2004 ήταν υποψήφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Πρέβεζα, αλλά δεν εξελέγη. Για πρώτη φορά μπήκε στη Βουλή στις εκλογές του 2012. Στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2015 διορίστηκε αρχικά αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών και στη συνέχεια υπουργός Οικονομικών. Είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας και της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος.
