Η φιλότουρκη λιβυκή κυβέρνηση Ντμπεϊμπά ,που όμως είναι αναγνωρισμένη διεθνώς,
κοινοποίησε πρόσφατα στον ΟΗΕ την απόφασή της για την επέκταση των χωρικών υδάτων της Λιβύης στα 12 ναυτικά μίλια, αν και ήταν ήδη στα 12νμ από το 1959 και για την ανακηρύξη συνορεύουσας ζώνης (contiguous zone) για ακόμη 24 νμ προς τον βορρά, δικαίωμα το οποίο έχει με βάση τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θαλάσσης , προκαλώντας ,όπως ήταν φυσικό, αναταράξεις στην περιοχή της Μεσογείου, εκτός βέβαια από την χώρα μας , όπου τα ντόπια φερέφωνα της υποστηρίζουν ότι «δεν επηρεάζει άμεσα την Ελλάδα» .
Συγκεκριμένα η Λιβύη προχώρησε στην ανακήρυξη συνορεύουσας ζώνης για ακόμη 24 ναυτικά μίλια προς το Βορρά, δίνοντας συνέχεια στη «διαμάχη» με την κυβέρνηση της Αιγύπτου, που πριν από ένα χρόνο με το προεδρικό διάταγμα Σίσι οριοθέτησε την ΑΟΖ προς τα δυτικά, μπαίνοντας σφήνα στο παράνομο Τουρκολιβυκό μνημόνιο. Πρόκειται δηλαδή για μια κίνηση που στρέφεται αρχικά κατά της Αιγύπτου, δημιουργεί όμως και άλλα προβλήματα που αγγίζουν και την Χώρα μας .
Η Λιβύη καταθέτει στον ΟΗΕ γραμμές βάσεις που κλείνουν τον κόλπο της Σύρτης με τρόπο που παραβιάζει κατάφωρα το δίκαιο της θάλασσας. Με αυτές τις προωθημένες γραμμές βάσης θα διεκδικήσει στο μέλλον σημαντικό τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Πελοπόννησο και Δυτική Κρήτη. Να σημειωθεί πως επί δεκαετίες η Λιβύη προσπαθεί να επιβάλλει εντελώς παράνομα το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης, που είναι εκατοντάδες χιλιόμετρα, κάτι που δεν δέχεται φυσικά, ούτε η Ελλάδα, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συνορεύουσα ζώνη των 24 ναυτικών μιλίων δεν παρέχει σε ένα κράτος κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά δίνει δικαιώματα ελέγχου σε ζητήματα σχετικά με την εμπορική κίνηση, την ασφάλεια ή τη μετανάστευση.
Το πρόβλημα βέβαια, στην προκειμένη περίπτωση ,για την Ελλάδα δεν είναι η συνορεύουσα ζώνη (ως νέο στοιχείο στην ανακήρυξη ζωνών της Λιβύης). Ενδεχομένως και να είναι προς όφελος της χώρας μας ,γιατί μας δίνεται η δυνατότητα να το πράξουμε κι εμείς, τουλάχιστον σε περιοχές κατ’ αντιστοιχία με την Λιβύη.
Όμως είναι φανερό και δεδομένο ότι η πρόσφατη ενέργεια της Λιβύης δημιουργεί δυο σοβαρά προβλήματα στην χώρα μας , πρώτον, κλείνοντας με γραμμή βάσεως όλο τον κόλπο της Σύρτης και χαράσσοντας την ΑΟΖ της με βάση αυτήν την γραμμή και την αρχή την μέσης γραμμής , «κλέβει» από την χώρα μας σημαντική έκταση από την ελληνική ΑΟΖ . Δεύτερον, αρνούμενη να αποδεχθεί την πλήρη επήρεια των νησιών μας στην ΑΟΖ, με το να μην αντιδρούμε επί αυτού, στην ουσία χάνουμε οιοδήποτε διαπραγματευτικό όπλο έχουμε, σε μία διαπραγμάτευση με την Λιβύη για την ΑΟΖ και βέβαια χάνουμε και πάλι μεγάλη έκταση της προβλεπόμενης από το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης ΑΟΖ . Άρα η ενέργεια της Λιβύης επηρεάζει άμεσα και έμμεσα την Χώρα μας και δημιουργεί θέματα εθνικής κυριαρχίας .
Γεωπολιτικά, η κίνηση αυτή της Λιβύης, δημιουργεί προβλήματα και στην χώρα μας και εκλαμβάνεται σαν έμμεση πίεση ως προς την εκκρεμότητα της επέκτασης των χωρικών υδάτων μας στα νότια της Κρήτης, τα οποία βρίσκονται απέναντι από την Κυρηναϊκή της Λιβύης, στα 12 μίλια, γεγονός το οποίο η Άγκυρα και η Τρίπολη δεν αποδέχθηκαν το 2019, καθώς στο μνημόνιο που υπέγραψαν επελέγη η παράνομη άποψη ότι Λιβύη και Τουρκία έχουν αντικείμενες ακτές. Η Λιβύη έχει θεσπίσει ήδη ΑΟΖ, αυτό το οποίο μένει, είναι η οριοθέτηση. Η Λιβύη ξέρει πολύ καλά ότι στηρίζεται στους ώμους της Τουρκίας. Η Ελλάδα πρέπει να βρει λύση με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Διαφορετικά η Λιβύη μπορεί να προχωρήσει τεχνηέντως και να δημιουργήσει τετελεσμένα, τα οποία τετελεσμένα ποτέ δεν έχουν ανατραπεί .
Ειδικότερα η συγκεκριμένη λιβυκή ενέργεια έγινε ως απάντηση στο διάταγμα για τον καθορισμό των δυτικών ορίων της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Αιγύπτου, αλλά επί της ουσίας πραγματοποιείται στα πλαίσια της υλοποίησης του τουρκολιβυκού μνημονίου, με το οποίο Τουρκία και Λιβύη αρπάζουν μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Υπενθυμίζουμε ότι όλα ξεκίνησαν μετά το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, που είχε πυροδοτήσει την αντίδραση τόσο της Αθήνας όσο και του Καΐρου.
Η Ελλάδα οφείλει κατ’ αρχήν να διαμαρτυρηθεί άμεσα στα διεθνή φόρουμ διότι θίγονται τα μελλοντικά δυνητικά κυριαρχικά δικαιώματα της νοτίως της Κρήτης και εν συνέχεια η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να συνομιλήσει με την Λιβύη, να διαβουλευθεί με την ΕΕ και την Ιταλία, που έχουν επίσης συμφέροντα και να καταστήσει σαφή τη θέση της. Διαπραγματεύσεις για οριοθέτηση χωρίς ακύρωση του κλεισίματος του κόλπου της Σύρτης είναι καταστροφική για τα ελληνικά συμφέροντα.
Προφανώς υπάρχει και το τουρκολιβυικό σύμφωνο, το οποίο «κλέβει» την ελληνική ΑΟΖ από την Ρόδο και την Κάρπαθο μέχρι ανατολικά της Κρήτης. Υπάρχει η διαρκής εκκρεμότητα για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων. Μια απόφαση που είναι αποκλειστικά εθνική υπόθεση και σε καμία περίπτωση συζητήσιμη με την Τουρκία, ακόμη και αν η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι η απειλή πολέμου ισχύει και για την Κρήτη.
Υπάρχουν χάρτες , που έχουν μείνει στην αφάνεια όλα αυτά τα χρόνια ,που καταγράφουν την επέκταση των χωρικών μας υδάτων ακόμη πιο ανατολικά αλλά και νότια της Κρήτης και λαμβάνουν υπόψη τον περίφημο νόμο του ΕΝΤΙΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ πρώην υπουργού Ενέργειας Γιάννη Μανιάτη του 2011, που έθεσε de facto τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, με βάση τη χάραξη της μέσης γραμμής.
Ωστόσο είναι φανερό πως η Χώρα μας έχει αυτοπεριοριστεί με την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών ,στα πλαίσια «της δέσμευσης αμφοτέρων των πλευρών να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της Διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους» ……….
Γιατί ναι μεν η Διακήρυξη δεν έχει νομική ισχύ, δεν παύει όμως να είναι ένα έγγραφο ύψιστης πολιτικής σημασίας με διεθνείς προεκτάσεις.
Δυστυχώς ,αυτό που κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει είναι το γεγονός πως ακόμα μια φορά η Ελλάδα έρχεται προ τετελεσμένων στη γειτονιά της, αφήνοντας στη πραγματικότητα την Χώρα να έχει ρόλο παρατηρητή εξελίξεων , να «τρέχει» πίσω από τις εξελίξεις που διαμορφώνει η Τουρκία δια μέσου του προτεκτοράτου της.
Βέβαια επ’ ευκαιρία πρέπει να αναφέρουμε επι του θέματος και να θυμηθούμε ότι η Χώρα μας τον Αυγούστου του 2020 υπέγραψε την «μερική οριοθέτηση» της ΑΟΖ με την Αίγυπτο . Το Ελληνο-αιγυπτιακό Σύμφωνο Θαλάσσης , ήταν μια συμφωνία με βαρύνουσα γεωπολιτική αλλά και οικονομική σημασία, που πραγματοποιήθηκε σε μια δύσκολη και ευμετάβλητη γεωπολιτική συγκυρία για την Χώρα μας . Η Συμφωνία αυτή διεμβολίζει αλλά δεν καταργεί η ακυρώνει το τουρκολιβυκό Σύμφωνο .
Είναι γεγονός ότι με το Σύμφωνο αυτό ,παραχωρήσαμε στρατηγικού χαρακτήρα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στην Αίγυπτο, με κύριο σκοπό να ανατρέψουμε το τουρκολιβυκό Σύμφωνο , για το οποίο βέβαια δεν κάναμε απολύτως τίποτε για να μην υπογραφεί . Με το Σύμφωνο αυτό ουδείς πλέον αμφισβητεί ότι χάσαμε το μεγαλύτερο μέρος της Λεκάνης του Ηροδότου , χάσαμε την πλήρη επήρεια της Κρήτης . Και τώρα δημιουργούνται ανελαστικά και αναπάντητα ερωτήματα από αυτο το Σύμφωνο, που άπτονται της εθνικής μας κυριαρχίας, δηλαδή πως θα πούμε στη Λιβύη ότι η Κρήτη έχει πλήρη επήρεια, ενώ με την Αίγυπτο έχει μερική; Πώς θα πούμε στην Αίγυπτο ότι το Καστελόριζο έχει πλήρη επήρεια ενώ η Κρήτη έχει μειωμένη; Πολύ περισσότερο πως θα πείσουμε το Διεθνές Δικαστήριο και την Τουρκία για όλα αυτά;
Η Συμφωνία με την Αίγυπτο , το τουρκολιβυκό σύμφωνο και η πρόσφατη ανακήρυξη από την Λιβύη συνορεύουσας ζώνης ,είναι φανερό ότι δημιουργούν σοβαρά και ανυπέρβλητα προβλήματα στρατηγικού χαρακτήρα , τα οποία πολιτικά και διπλωματικά , θα βρίσκει πάντα μπροστά της πλέον η Χώρα μας.
Η Λιβύη ,τις τελευταίες δεκαετίες, έχει μετατραπεί σε ένα μεγάλο γεωστρατηγικό παζάρι και το διπλωματικό πόκερ που παίζεται , έχει πολλούς παίκτες. Στα παιχνίδια αυτά δεν υπάρχουν φίλοι, σύμμαχοι. Η κάθε χώρα θα κοιτάξει τα δικά της συμφέροντα. Η Ελλάδα σε αυτό το παιχνίδι ήταν και φαίνεται, από τις τελευταίες εξελίξεις, ότι είναι και σήμερα, αναπληρωματικός παίκτης, που τρέχει πίσω από τις εξελίξεις που καθορίζουν τελικά οι Τούρκοι .
Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΙΑΖΙΑΣ, Επίτιμος Α/ΓΕΣ
