Στην τελική ευθεία βρίσκονται οι προετοιμασίες ενόψει της συνάντησης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου, οπότε και θα πραγματοποιηθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας Τουρκίας.
Αθήνα και Άγκυρα σχεδιάζουν τις τελευταίες λεπτομέρειες για τη διεξαγωγή του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, με την ελληνική κυβέρνηση να θωρακίζει τη θετική συγκυρία, να αναδεικνύει τα ζητήματα στα οποία οι δύο πλευρές μπορούν να συγκλίνουν, αλλά και να επαναλαμβάνει ότι θέματα που άπτονται της εθνικής κυριαρχίας δεν μπαίνουν σε κανενός είδους διαπραγμάτευση.
O Άκης Σκέρτσος υπουργός Επικρατείας τόνισε πως: «Έχουμε δρομολογήσει αυτή την σημαντική συνάντηση για να εντοπίσουμε και να εστιάσουμε σε αυτά που μας ενώνουν με την Τουρκία και όχι αυτά που μας χωρίζουν. Οι διαφορές μας είναι υπαρκτές είναι συγκεκριμένες είναι γνωστές δεν θα επιμείνουμε όμως σε αυτές. Αυτό που προέχει αυτή τη στιγμή είναι να χτίσουμε ξανά σχέσεις εμπιστοσύνης με την τουρκική ηγεσία. Οτιδήποτε επιπλέον προκύψει είναι καλό να έρθει».
Ο υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε σχετικά πολιτικούς αρχηγούς και εκπροσώπους κοινοβουλευτικών κομμάτων.
Η ατζέντα του ραντεβού με τον Ερντογάν
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έρχεται στην Ελλάδα επικεφαλής μιας αποστολής περίπου 300 ατόμων, στην οποία, πέρα από τον ίδιο και τους υπουργούς του, θα συμμετάσχουν στελέχη της διοίκησης και επιχειρηματίες. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, τον Τούρκο Πρόεδρο θα συνοδεύσουν στην Αθήνα οι υπουργοί Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια, Τουρισμού και Πολιτισμού Μεχμέτ Νουρί Ερσόι, Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, Ενέργειας και Τεχνολογίας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, Υγείας Φαχρετίν Κοτσιά, Δικαιοσύνης Γιλμάζ Τουντζ, Παιδείας Γιουσούφ Τεκίν, καθώς και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής Μεχμέτ Οζχασεκί. Πέρα από τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου, όλοι αυτοί θα έχουν κατ’ ιδίαν συναντήσεις και με τους Έλληνες ομολόγους τους ή τους αρμόδιους για τα θέματα που θα συζητηθούν.
Έτσι, στην Αθήνα, ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών Αλ. Γερλίκαγια θα έχει συνάντηση και συνεργασία, πέραν της Νίκης Κεραμέως, και με τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρη Καιρίδη. Το θέμα της μετανάστευσης συμπεριλαμβάνεται σε εκείνα για τα αναμένονται στη Διακυβερνητική ανακοινώσεις και συμφωνία για διευθετήσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, πέραν της δημιουργίας μιας ανοιχτής γραμμής ανάμεσα στην ηγεσία του Λιμενικού και της τουρκικής ακτοφυλακής, είναι πιθανόν στη Θεσσαλονίκη να συμφωνηθεί η εγκατάσταση Έλληνα αξιωματούχου στη Σμύρνη -με αποστολή να παρακολουθεί τις προσφυγικές ροές- και αντιστοίχως η αποστολή Τούρκου αξιωματούχου σε ελληνικό νησί.
Ένα άλλο θέμα που, σύμφωνα με πληροφορίες από τουρκικές πηγές, αναμένεται να ανακοινωθεί στο Συμβούλιο είναι μια συμφωνία διευκόλυνσης παροχής βίζας στους Τούρκους πολίτες που θα επισκέπτονται συγκεκριμένα νησιά του ανατολικού Αιγαίου για 72 ώρες. Οι συμφωνίες αυτές συμπεριλαμβάνονται στη θετική ατζέντα που έχει επεξεργαστεί τα τελευταία τρία χρόνια ο αρμόδιος για την οικονομική διπλωματία υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης με τους Τούρκους ομολόγους του. Η θετική ατζέντα αποτελεί πρωτοβουλία στο πλαίσιο άσκησης της οικονομικής διπλωματίας της χώρας, η οποία αναπτύσσεται γύρω από 29 πλέον θεματικές οικονομικού και εμπορικού ενδιαφέροντος, στους τομείς των μεταφορών, του περιβάλλοντος, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και του τουρισμού. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας, έχουν γίνει σημαντικά βήματα για τη βελτίωση της διασυνδεσιμότητας, για τη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών, για την αύξηση των τουριστικών ροών εκατέρωθεν, καθώς και για την ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα πολιτικής προστασίας.
Γέφυρα Κήποι – Ύψαλα
Στόχος και των δύο πλευρών είναι να υπογραφούν στη Διακυβερνητική της Αθήνας μνημόνια και συμφωνίες συνεργασίας επί συγκεκριμένων δράσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, ανάμεσα στα projects της θετικής ατζέντας για τα οποία αναμένεται να υπογραφούν συμφωνίες στη Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη διασυνοριακή οδική γέφυρα Κήποι – Υψαλα, η κατασκευή της οποίας αναμένεται να ξεκινήσει εντός του 2024, αλλά και ο εκσυγχρονισμός της κτιριακής εγκατάστασης του συνοριακού σταθμού στους Κήπους. Επίσης, η αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Τουρκίας, καθώς και η συνεργασία στον τομέα της πολιτικής προστασίας και πρόληψης φυσικών καταστροφών.
Η προσέγγιση που έχει υιοθετήσει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι «να διαχειριστούμε τις δυσκολίες που υπάρχουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και να χτίσουμε από κοινού πάνω στη θετική ατζέντα». Μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου και την άμεση ελληνική αντίδραση, αυτή η προσέγγιση δείχνει να αποδίδει καρπούς. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ερντογάν συναντήθηκαν ήδη δύο φορές τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δείχνουν να βρίσκονται σε πορεία εξομάλυνσης, με όλα όσα συμφωνήθηκαν ανάμεσα στους δύο ηγέτες στο Βίλνιους να τηρούνται στο ακέραιο.
Έχει δρομολογηθεί και ο πολιτικός διάλογος, ενώ τη Δευτέρα ξεκίνησαν και οι συζητήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στην Άγκυρα. Σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικές πηγές, και αυτή η πρώτη συζήτηση για τα ΜΟΕ κινήθηκε στην ίδια γραμμή με εκείνη για τον πολιτικό διάλογο τον Οκτώβριο, δηλαδή με προτεραιότητα στη διαφύλαξη του καλού κλίματος, ώστε να διεξαχθεί ομαλά η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας. Στη συνάντηση της Αγκύρας ανάμεσα στις αντιπροσωπείες των δύο υπουργείων Άμυνας, αποφασίστηκαν η επανεξέταση και η ενεργοποίηση μέτρων που έχουν ήδη συμφωνηθεί και βρίσκονται στον κατάλογο του 2011, ανάμεσά τους και η εκ νέου ενεργοποίηση της τηλεφωνικής γραμμής μεταξύ του Εθνικού Κέντρου Αεροπορικών Επιχειρήσεων της Λάρισας με το αντίστοιχο τουρκικό στο Εσκισεχίρ, η ανταλλαγή επισκέψεων αξιωματικών και η διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων.
Σύμφωνα με την ταυτόσημη ανακοίνωση που εκδόθηκε από τα υπουργεία Άμυνας Ελλάδας και Τουρκίας, επισημαίνεται ότι «οι δύο πλευρές συμφώνησαν, κατ’ αρχήν, να υλοποιήσουν ή να επανενεργοποιήσουν δραστηριότητες ΜΟΕ κατά τη διάρκεια του έτους 2024 από τον συμφωνημένο προηγουμένως κατάλογο ΜΟΕ. Η συνάντηση διεξήχθη σε θετικό πνεύμα. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν επίσης να δημιουργήσουν μηχανισμό σημείων επαφής για επικοινωνία και διευκόλυνση της εφαρμογής των συμφωνηθέντων ΜΟΕ». Αξίζει να σημειωθεί πως η ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον πρέσβη και πρώην γενικό γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών Θεοχάρη Λαλάκο έγινε δεκτή στην Άγκυρα από τον υπουργό Άμυνας της Τουρκίας, Χ. Γκιουλέρ, κάτι που δείχνει και τη σημασία την οποία αποδίδει η Τουρκία στη διατήρηση του θετικού κλίματος. Το μέτρο της ενεργοποίησης της τηλεφωνικής γραμμής ανάμεσα στα Κέντρα Αεροπορικών Επιχειρήσεων των δύο χωρών στέλνει, εξάλλου, το μήνυμα ότι η ηρεμία επί του πεδίου, που παρατηρείται από τον Φεβρουάριο του 2023, θα συνεχιστεί.
Μετά τη διεξαγωγή του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Αθήνα και τη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, είναι πιθανόν ο Ερντογάν να θελήσει να επισκεφθεί τη Θράκη. Αυτό το θεωρούν πολύ πιθανό και στο Μέγαρο Μαξίμου, αν και, όπως λένε, δεν έχει κατατεθεί ακόμα από το διπλωματικό γραφείο του Τούρκου Προέδρου κάποιο σχετικό αίτημα. Σε μειονοτικούς κύκλους, πάντως, έχουν ήδη αρχίσει ετοιμασίες για την υποδοχή του εκεί. Σύμφωνα με πληροφορίες, αν μεταβεί στην Θράκη, ο Ερντογάν θα επισκεφθεί την Κομοτηνή την Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου, ημέρα προσευχής για τους μουσουλμάνους, και θα προσευχηθεί σε τζαμί της πόλης, ενώ θα έχει συναντήσεις στο προξενείο ή σε κάποιο ξενοδοχείο με φορείς και παράγοντες της μειονότητας.
Πιθανό είναι επίσης να επισκεφθεί κάποιο μειονοτικό σχολείο ή να περιηγηθεί στις μουσουλμανικές συνοικίες της Κομοτηνής, ώστε να έχει μια πιο άμεση επαφή με τους ομοθρήσκους του. Αν γίνει αυτή η επίσκεψη, θα είναι η τρίτη φορά που ο Ερντογάν θα μεταβεί στη Θράκη, στο πλαίσιο επίσκεψής του στην Ελλάδα. Οι προηγούμενες ήταν τον Δεκέμβριο του 2017, μετά από συνάντησή του στην Αθήνα με τον τότε πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, και τον Απρίλιο του 2004, επί πρωθυπουργίας Κώστα Καραμανλή.
Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης
Σοβαρές επιφυλάξεις και ευθείες επιθέσεις κατά της κυβέρνησης για τις συνομιλίες με την Τουρκία από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Ο Στέφανος Κασσελάκης κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι εκμεταλλεύεται τα εθνικά θέματα για να επιτεθεί στον ΣΥΡΙΖΑ, εμφανίστηκε θετικός στο διάλογο με την Τουρκία, αρκεί αυτός να διεξάγεται στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και υπό συγκεκριμένους όρους.
Όπως αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ: «Να βασίζεται σε ξεκάθαρες κόκκινες γραμμές στη διαπραγμάτευση: Την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, την κυριαρχία της χώρας και τον αποκλεισμό οποιασδήποτε συζήτησης επί συνεκμετάλλευσης ή απεμπόλησης του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 νμ. Να έχει σαφή προοπτική την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».
«Ναι» στους ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας, με δεσμευτική ατζέντα από το ΠΑΣΟΚ.
Ο Δημήτρης Μάντζος βουλευτής Επικρατείας ΠΑΣΟΚ- Κίνημα Αλλαγής, δήλωσε: «Ενός διαλόγου που πρέπει όμως να δομείται πάνω σε δύο θεμελιώδεις προϋποθέσεις: τον αμοιβαίο σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την οριστική εγκατάλειψη της επιθετικής ρητορικής από την Άγκυρα. Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, επέμεινε στην πάγια εθνική θέση ότι ο διάλογος με την Τουρκία δεν μπορεί να αφορά σε ζητήματα εθνικής κυριαρχίας».
Από την πλευρά του ο Γιώργος Μαρίνος βουλευτής του ΚΚΕ, ανέφερε ότι: «Στόχος είναι μέσα από αυτή τη διαδικασία να προωθηθεί η συνεκμετάλλευση και η συνδιαχείριση του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου».
Ο Κυριάκος Βελόπουλος πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, σχολίασε πως: «όσο διεκδικεί η Τουρκία νομιμοποιούμε τις διεκδικήσεις με τις επαφές αυτές και την άφιξη του Ερντογάν εδώ. Από την πρώτη στιγμή είμαστε κατά».
Ο Βασίλης Στίγκας πρόεδρος των Σπαρτιατών, είπε: «εκφράσαμε τις ανησυχίες μας και την ένσταση μας για αυτές τις διαβουλεύσεις με την Τουρκία διότι νιώθουμε ότι η Τουρκία δεν έχει αγαθές προθέσεις».
Ο Δημήτρης Νατσιός πρόεδρος της Νίκης, ανέφερε: «δεν προοιωνίζεται τίποτα καλό η συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο ο οποίος ξέρουμε από τις προηγούμενους μήνες συνεχώς απειλεί, θα έρθω νύχτα θα έρθω βράδυ ».
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας είπε πως: «Εκθέσαμε στον κύριο υπουργό και τις θέσεις της Πλεύσης Ελευθερίας σε σχέση με την επικείμενη συνάντηση και σε σχέση με τον προγραμματισμό της συνάντησης αυτής σε ημερομηνία που πρόκειται να υπάρχει πολύ μεγάλη κινητοποίηση λόγο του φορολογικού νομοσχεδίου».
